Sunday, February 15, 2009

Vanishing Fauna of Sindh

I wrote this short article ten years ago on an internet forum to express my dismay over the way Sindh's fauna was being destroyed. The situation is not much different today. Many species of wildlife are now near extinction!

Date: Tue, 21 Sep 1999

Sindh's Vanishing Fauna


With the beginning of the month of September, and as winter approaches, the inhospitable temperate climate of the Northern Hemisphere forces its birds to migrate toward the south. Sindh, with traditional hospitality, not only welcomes these migratory birds but also provides temporary abode and refuge for their mating and breeding.

With the arrival of bustards, including houbara bustard, from Siberia, rich sheikhs also start pouring into the region for their hunting. Houbara, one of the 22 species of bustards, is an endangered species. However, wildlife authorities do little to protect them from human predators. These birds use Indus plains as their feeding and breeding grounds during winter. Males of some species of bustards perform remarkable displays to attract females. They swell up their necks, raise feathers, and twist their bodies into odd postures. No longer are these a common sight in the countryside.

The northern temperate climate also pushes numerous ducks, mallards, and numerous other waterfowls to migrate towards tropical and sub-tropical regions. As a result, Sindh also receives many of them. Ducks live throughout the world in wetlands, including marshes and areas near rivers, ponds, lakes, as in Sindh, and near oceans. They live in arctic, temperate, and tropical regions, usually for some part of the year, especially in summers. Many kinds of ducks migrate long distances every year between their breeding grounds, where they rest and raise their young, and their wintering areas, where the water does not freeze. Some ducks migrate thousands of miles. Migrating geese fly in large groups, often in a V-shaped formation. It is believed that geese use this formation to facilitate their flying because air currents created by the birds in front make flying easier for the rest of the birds. Such scenes are not often sighted in Sindh these days.

Peacock, or peafowl, is one of the showiest of all birds because of its large size and the attractiveness of its feathers. Indian peafowl exist in the wild in India as well as Sri Lanka. Their coloration, broken dark-green, may have protective value amid colorful tropical foliage. These birds live by eating snails, frogs, and insects. They also eat grain, juicy grasses, and bulbs and often destroy crops. The green "jungle" peafowl, of Burma, Malaysia, and Java, has a golden-green neck and breast. Peafowl were very common in and around the Thar Desert of Sindh. However, their population has been declining very fast and they are no longer easily seen there, thanks to Homo sapiens.

With the traditional hospitality of Sindh gone, not only the wild goat of Khirthar, the Sindh Ibex, is under threat from human predators, but also the so-called game birds like partridges, etc., which are threatened due to their unwarranted hunting, especially during the breeding season. Government officials, environmentalists, conservationists of nature, wildlife protectors may be doing a good job in keeping their official paperwork up-to-date in their offices in posh areas of Karachi and Islamabad, participating in conferences, presenting so-called 'papers', arranging 'seminars', but they are certainly not found in the countryside.

No one is interested in advocacy or creating awareness about the swiftly vanishing fauna of Sindh. It is common to hear stories from rural dwellers like "Mr. A hunted 30 chinkara deer" and "Mr. B hunted 50 last year"; "That sahib hunted an ibex with 50-inch long horns...", and so on and so forth. Such stories of senseless killings of wildlife are endless and have brought the rich fauna of Sindh to near extinction.

Arab Sheikhs are allotted distinct areas, sometimes full districts, by officials for hunting for the whole of winter. They have to please their financial 'donors'! If this situation persists, coming generations may not be able to see chinkaras, ibexes, peafowl, ducks, swans, storks, partridges, Indus dolphin, Palo fish, etc. etc. etc.

Friday, August 31, 2007

ڪهاڻي مرديڪا جي

ڪهاڻي مرديڪا جي
آگسٽ2007 جي شروعات ۾ سنڌ وڃڻ ٿيو جتي دوستن ملائيشيا جي حال احوال کان واقف ڪرڻ لاءِ زور ڀريو. ان کان اڳ ۾ به سوچيم ته ڪجهه سنڌي ۾ لکجي پر مصروفيت ۽ وقت جي گهٽتائي جي ڪري همٿ نه پئي ٿيئ بحر حال هاڻ ڪجھه وقت ڪڍي سنڌ جي ساٿين لاءِ ڪڏهن ڪڏهن هتان جو حال احوال هن بلاگ تي لکبو۔

اڄ 31آگسٽ 2007 تي ملئيشيا پنهنجو پنجاه ساله جشن آذادي ملهائي رهي آهي. جنهن جا جشن ڌوم ڌام سان ملهايا پيا وڃن. ملاڪه ۾ به جشن آزادي يا "مرديڪا"جا رنگ هر طرف وکريل نظر اچن ٿا . آزاد ٿئي ملئيشيا کي هاڻ پنجاه سال پورا ٿيا آهن. انهن پنجاه سالن ۾ ملئيشيا جيتري ترقي ڪئي آهي، سا سنڌين لاءِ هڪ مثال آهي. هتي جي ترقي ڏسي ذهن ۾ اهيو سوال ضرور اٿي ٿو ته آخر سنڌي ماڻهو ڇو اها ترقي نه ڪري سگهيو آهي جيڪا هتي جي چينين ۽ ملئي ماڻهن ڪئي آهي. هتي به مسئلا آهن، نسلي فرق ۽ تضاد آهن، پر تنهن هوندي به معاشي ميدان ۾ سڀ قومون پنهنجي معاشي ترقي کي اوليت ڏينديون رهيون آهن. معاشي ميدان ۾ چيني ڪافي تيز آهن. ملئي ڪافي پوئتي پيل آهن پر آزادي وقت هنن سندن آئين ۾ اهڙا تحفظ رکي ڇڏيا جن سان هنن کي ملڪ ۾ خاص "ڀومي پُترا“ اسٽيٽس حاصل آهي. ملئيشيا جي ٻين رهواسين کي اهڙي خاص حيثيت حاصل ناهي۔

چينين ۽ انڊين تاملن کي جيتوڻيڪ ملئي اڪثريت رکندڻن جو اهيو آئيني تحفظ ڪجهه ناپسند آهي، تنهن هوندي به هو ان ڳالهه سان اتفاق ڪن ٿا ته آئين جون اهي شقون جيڪي ملئي ماڻهن کي ڀومي اسٽيٽس ڏين ٿيون، انهن ملئي نسل جي ماڻهن لاءِ ضروري به آهن جو هو ڪافي پوئتي پيل آهن. سنڌي ماڻهن کي به پاڪستان ۾ اهڙي قسم جي تحفظ جي ضمانت ڏيندڙ آئيني گيرينٽي جي ضرورت هئي مگر ايئن نه ٿيو. ملئي قوم جي"ڀومي پُترا"حيثيت ۽ گهڻ مذهبي، گهڻ ثقافتي سماج جي باوجود هن ملڪ جي شاندار ترقي جي ڪهاڻي لاءِ ضروري آهي ته ملئيشيا جي آزادي جي تحريڪ ۽ هن جي ڊيموگرافي ۽ سلطنت ملاڪه کان ملايا ۽ پوءِ ملئيشيا ٿيندڙ ملڪ بابت ڪجهه ڄاڻ حاصل ڪجي۔

ملاڪه سلطنت جو وجود 1396 ع ۾ ان وقت پيو جڏهن سوماترا جو هڪ شهزادو پاراميسوارا، ڪجهه اختلافن سبب اتان اچي هتي جي جهنگلن ۾ اچي ِلڪو۽ پنهنجي نئين رياست جو وجود وڌائين. هن جا پويان اڳتي هلي مسلمان ٿيا ۽ "سلطان“ جو تخلص اختيار ڪيائون مگر هي سلطنت سنه 1511ع ۾ انهن پورچوگيزين جي قبصي هيٺان اچي وئي جيڪي ان کان ڪجهه وقت اڳ ۾ ٺٺي سنڌ مان مار کائي وڃي گوئا، تي قبضو ڪيو هئاون ۽ پوءِ ساهي پٽي ، تر و تازه ٿي اچي ملاڪه تي قبضو ڪيائون. پورچوگيز کان پوءِ ڊچ ۽ آخرڪار نيٺ انهن ساڳين ايسٽ انڊيا ڪمپني وارن انگريزن، جن سنڌ ڦٻائي، اچي ملاڪه تي قبضو ڪيائون۔

ملئيشيا جي تحريڪِ آزادي ۽ گڏيل هندوستان جي تحريڪِ آزادي۾ڪافي ساريون هڪجهڙايون به آهن ته ڪافي تزاد به . مثال طور جڏهن انڊين نيشنل ڪانگريس هندوستان ۾ آزادي جي جدوجهد شروع ڪئي ته ان وقت هندن ۽ مسلمانن گڏجي ان تحريڪ ۾حصو ورتو ۽ آزادي جي جدوجهد جي شروعات ڪئي. انهن ٻنهن ۾مذهب جي بنياد تي عملي طورتي جدائي ٻي مها ڀاري لڙائي کانپوءِ ٿي جڏهن ته ملئيشياجي تحريڪِ آزادي جو بنياد شروع کان ئي هتي جي ملئي قوم رکيو جيڪي سڀ جا سڀ مسلمان آهن. اِن طرح سان ملئي قومپرستي کي اسلامي قومپرستي جي طور تي ڏٺو وڃي ٿو. هتي جا هندوتامل، ٻوڌي چيني بعد ۾ هلي ملئي قومپرستن سان گڏيا ۽ اهو به اليڪشني اتحاد جي حد تائين۔

ملئي اسلامي قومپرستي جي بنياد وهين صدي جي اوائلي دور کان ان وقت ٿي جڏهن وچ اوڀر کان مزهبي اصلاح جي تعليم حاصل ڪري ڪجهه عالم واپس ملايا اچي هتان جي ملئي مسلمانن کي جمالدين افغاني، عبدلوهاب ۽ محمد عبدو جي خيالن کان آگاه ڪيو . اهڙي طرح هڪ مزهبي اصلاحي تحريڪ ٺهي جيڪااڳتي هلي ملايا جيڪا پهريان سلطنت ملاڪه ۽ بعد ۾ مليشيا جي نالي سان مشهور ٿي) جي آزادي جي تحريڪ ۾ تبديل ٿي۔

هڪ طرف ڏسجي ته ملئي قوم جي اسلامي قومپرستي وڌي ويجهي وڃي آزادي جي تحريڪ جو روپ ورتو،جڏهن ته هندوستان ۾ ترڪي جي عثماني خلافت جي خاتمي کانپوع شروع ٿيندڙ ڪئي اسلامي تحريڪون، مثال طور، خلافت تحريڪ وغيره بُري طرح ناڪام ٿي ويون . ان جو هڪ سبب اهيو به ٿي سهگي ٿو جو ملئي هڪ نسل، هڪ مذهب ۽ هڪ ٻولي ڳالهائيندڙ قوم آهي، جڏهن ته هندوستان۾ ۽ هاڻوڪي پاڪستان ۾ رهندڙ مسلمان مختلف ٻوليون ڳالهانئيندڙ مختلف قومون آهن۔

شايد اهيو ئي سبب آهي جو اُتي مسلم قومپرستي، حڪمرانن جي ڪوشش جي باوجود پاڙ پڪڙي نه سگهي . ٻي مهاڀاري لڙائي دوران ملايا تي جاپان قبضو ڪري ورتو. جيتوڻيڪ اهيو قبضو مختصرمدت تائين رهي سگهيو، پر ان سان ملئي قوم اهيو چڱي طرح سمجهي ورتو ته انگريز ناقابلِ تسخير ناهن ۽ اگر جاپاني انگريزن سان وڙهي هنن کي، وقتي طورئي صحيح، ملايا مان ڪڍي سگهن ٿا، ته هو به ايئن ڪري سگهن ٿا اهيا ئي مک وجه هئي جو ملئي تحريڪِ آزادي ۾، ٻي مهاڀاري ويڙهه کانپوءِ نئين سر روح پئجي ويو . 1947ع ۾ پاڪستان جي وجود ۾ اچڻ وقت سنڌي ليڊرن کي ان ڳالهه جو ڪو به احساس نه هو ته ڇا سنڌ جا حق نئين ٺهندڙ پاڪستان ۾سلامت رهندا يا وري انهن جو استحسال ڪيو ويندو؟

سنڌ جي عام ماڻهو کي به ان وقت انهن ڳالهه جواحساس نه هو پر ملايا ۾ جڏهن اپريل 1946 تي انگريزن ملايا يونين جو اعلان ڪيو ۽ انهن اتي جي رياستي سلطانن جا ڪئي اختيار ختم ڪري ڇڏيا. ملايا يونين ۾ هنن کي اسلامي قانونن کانسواء ڪنهن ٻي شئي تي ڪوبه اختيار نه ڏنوويو. اهڙن اعلانن جي ڪري، ملئي قومپرستي ۾هڪ
نئين روح پئجي وئي۽ ملئي قومپرست اڳواڻ داتو عون جعفر ”
امنو“ يعني يونائيٽڊ ملئي نيشنل آرگنايزيشن جو بنياد وڌو . ”امنو“ ملايا يونين جي شديد مخالفت ان ڪري ڪئي جو هن يونين ۾ رهندڙ غير ملئي قومن کي به ملايا يونين جي شهريت حاصل ڪرڻ جي حق جي اجازت ڏني وئي هئي. دورانديش ملئي رهنمائن کي ان وقت ان ڳالهه جو احساس ٿي ويو هو ته اگر هنن پوءِ آيل ڌارين قومن کي به هن ملڪ جي شهر يت يا برابر جا حق ڏنا ته هو هميشه لاءِ پوئتي رهجي ويندا ۽ ٻاهران آيل قومون هنن مٿان حڪمران ٿي وينديون ۽ شايد ايئن ني ٿيئي جو هو پنهنجي ئي وطن ۾ جلاوطن ٿي وڃن۔

امنو جي هن تحريڪ نيٺ جلد ملايا يونين جو خاتمو ڪيو ۽ ان وقت جي امنو ليڊر، تنڪو عبدالرحمان انگريزن کي ملايا جي مڪمل آزادي لاءِ مجبور ڪيو ۽ ائين 31 آگسٽ 1957 تي نئين آزاد ملايا فيڊريشن وجود ۾ آئي. ان ”مرديڪا“ يعني آزادي جي تقريب ۾ پاڪستاني وفد به شرڪت ڪئي هئي جنهن جي اڳواڻي مرحوم مير غلام علي خان ٽالپور ڪئي هئ. امنو نه فقط ملايا کي هڪ آزاد ملڪ جي حيثيت ڏياري، پر ان جي آئين ۾ ملئي قوم جي حقن جي مڪمل تحفظ جو پڻ جوڳو بندوبست ڪيو۔

آئين ۾ آرٽيڪل153 جي زريعي، ملايا جي فيڊريشن کي ان جي بادشاه جي زريعي پابند ڪيو ويو ته هو ملئي قوم جي ملايا ۾ڌرتي ڌڻي يعني "ڀومي پترا" ( ڌرتي جا شهزادا) جي حيثيت جا ضامن رهندا . اقليتي قومن، جن ۾ چيني ۽ انڊين کي ان شرط تي ملايا يونين جو شهري ٿيڻ جي اجازت ڏني وئي ته ڪڏهن به هو انهن آئيني ضمانت کي چيلينج نه ڪندا . اهڙي طرح ملئي قوم، گهڻ قومي ملايافيڊريشن ۾ سندن حقن کي هميشه لاءِ محفوظ بڻايو . جڏهن ته سنڌ جي سنڌي ماڻهو نئين ٺهندڙ پاڪستان ۾اهڙي قسم جي آئيني تحفظ وٺڻ ۾بلڪل ناڪام رهيا يا ائين چئجي ته هنن اهڙي قسم جي ڪا ڪوشش ئي ڪانه ڪئي . ڀوميپتراکي هتي سرڪاري نوڪرين، تعليمي ادارن ۾ داخلا، ڄڻ هر ميدان ۾مخصوص ڪوٽائون ۽ اوليت حاصل آهي. 1963 ۾ انگريزن کا آزادي وٺندڙ ٻن ٻين رياستن، ساراواڪ ۽ صباح کي به فيڊريشن ۾ شامل ڪيو ويو ۽ هن جو نالو تبديل ڪري”ملئيشيا“ رکيو ويو. ملئيشيا جي هڪ رياست”سنگاپورا“ جنهن ۾ چيني نسل جي رهواسين جي اڪثريت هئي، ان ڪري ملئيشيا مان ڪڍيو ويو جو هن انهن ملئي قوم جي ڀوميپترا حيثيت تي اعتراض ڪيو هو هڪ طرف ملئي قوم دور انديشي ۽ دانشمندي جو مظاهرو ڪندي ملئيشيا جي فيڊريشن ۾ سندن ڌرتي ڌڻي هجڻ جو حق آئني طرح مڃرايو ته ٻي طرف، سنڌي قوم، پاڪستان جي فيڊريشن ۾ شامل ٿي پنهنجو ڌرتي ڌڻي هجڻ جو حق وڃرايو. جيتوڻيڪ ملئيشيا ۾ ملئي قوم کي ڀومي پتراحيثيت حاصل آهي پر ان جي باوجود، هتي جون ٻيو قومون، جن ۾ چيني ۽ انڊين شامل آهن، ڪجهه مخصوص معاملن کان سواء، هر ميدان ۾ پاڪستان جي اقليتي قومن کان تمام وڌيڪ خودمختيار
آهن.
ان ڳالهه جو اندازو انهئ مان لڳائي سگهجي ٿو ته هتي آزادي کان پوءِ جيتري معاشي طرقي ملئيشيائي چينين ۽ انڊين ڪئي آهي، اوتري خود ملئي قوم به نه ڪئي آهي۔

هتي ملئيشيا جي ملئي قوم ڀوميپترا اسٽيٽس ۽ تحريڪ آزادي جو ذڪر ان ڪري ڪيو اٿم جو سنڌ جي عام ماڻهو کي نه فقط هتي جو حال احوال ٻڌايان، بلڪه اهو به ٻڌايان ته ڪيئن هتي جي گهڻ قومي معاشري ۾ مختلف قومون هڪ ٻي کي برداشت ڪيو ويٺيون آهن ۽ امن و شانتي سان ترقي جي منزلن تي روان دوان آهن ۽ پنهنجو پنجاه ساله جشن مرديڪا وڏي فخر ۽ شان و شوڪت سان ملهائي رهيون آهن۔

Sunday, January 09, 2005

The Deep Impact launch date is confirmed for January 12, 2005. The twin spacecraft has moved from Astrotech to the launch pad at Cape Canaveral where it rests atop a Boeing Delta II rocket. I am thrilled and excited because the spacecraft will carry my name to space!

The Air Force weather team is predicting favorable conditions for Wednesday's blastoff of the Boeing Delta 2 rocket carrying NASA's Deep Impact comet probe.

In January 2004, the NASA's Deep Impact mission invited the names of space enthusiasts who want to make a deep impact on a comet. I sent my name to NASA!

On July 4, 2005, the Deep Impact spacecraft will impact a copper projectile about the size of a garbage can into the surface of a frozen ball of ice and rock, comet Temple 1, creating a crater about the size of a football stadium. A CD containing the names of those who signed on board for this one- way trip to a celestial snowball will be literally obliterated along with the 370-kilogram (816 pound) copper-tipped impactor.

When the impactor reaches out and touches Temple 1 at about 37,000 kilometers (22,990 miles) per hour, Deep Impact's flyby spacecraft will collect pictures and data. The flyby spacecraft will send its data back to Earth in near real time through the antennas of the Deep Space Network. Simultaneously, professional and amateur astronomers on Earth will observe the ejecta flying from the comet's newly formed crater adding to the data and images collected by the Deep Impact spacecraft and other space telescopes.

This opportunity has enabled me to become part of an extraordinary space mission. When the craft is launched on the prescribed date, names of many space enthusiasts, including me, will hitch along for the ride and be part of what may be the best space fireworks show in history.

Deep Impact is the first deep-space mission that will really reach out and touch a comet. Mission scientists are confident such an intimate glimpse beneath the surface of a comet, where material and debris from the formation of the solar system remain relatively unchanged, will answer basic questions about the formation of the solar system as well as getting a better look at the nature and composition of these celestial wanderers.

This campaign will allow people from around the world to become directly involved with the Deep Impact mission and through that, get them thinking about the scientific reasons for the mission.

Many people submitted their names for this historic one-way mission by visiting NASA's Deep Impact Web site: http://deepimpact.jpl.nasa.gov/

The University of Maryland in College Park is home to A'Hearn, who oversees the scientific investigations. Project manager, Rick Grammier, from JPL, manages and operates the Deep Impact mission for NASA's Office of Space Science, Washington. JPL is managed for NASA by the California Institute of Technology in Pasadena. Ball Aerospace & Technologies Corporation in Boulder, Colo. manages the spacecraft development.

Deep Impact was selected in 1999 as a NASA Discovery mission. The goal of the Discovery Program is to launch smaller, low cost capped missions studying new science questions. The main objective is to enhance understanding of the solar system by exploring the planets, their moons, and small bodies, such as comets and asteroids.

Information about the Deep Impact mission is available on the Internet at: http://deepimpact.jpl.nasa.gov/ or http://deepimpact.umd.edu